KANADA
KANADA
Kanada (ang. Canada) - państwo położone w Ameryce Północnej, które graniczy ze Stanami Zjednoczonymi na południu i północnym zachodzie (Alaska). Kanada rozciąga się od Oceanu Atlantyckiego na wschodzie, do Oceanu Spokojnego na zachodzie, od północy graniczy z Oceanem Arktycznym.
Kanada jest członkiem ONZ, NAFTA, Wspólnoty Narodów, Frankofonii, NATO, G8, APEC, UNESCO oraz szeregu organizacji branżowych.
Nazwa "Kanada" wywodzi się z języka, jakim posługiwali się Indianie (? języki irokeskie). Pochodzi od słowa canada oznaczającego "wioska". Według podania, słowo zostało użyte przez indiańskiego przewodnika dla nazwania terenu w okolicach dzisiejszego Quebec City. Słowa były skierowane do Samuela de Champlain, który zrozumiał je jako nazwę kraju.
W praktyce nazwa "Kanada" używana była jako skrótowe określenie na The Dominion of Canada - "Dominium Kanady". Począwszy od lat pięćdziesiątych XX wieku władze Kanady zaczęły wycofywać z użycia nazwę "Dominium Kanady" na rzecz nazwy "Kanada". Jednakże pierwotne określenie ciągle bywa używane w oficjalnych dokumentach, w szczególności gdy chodzi o wyraźne odróżnienie rządu federalnego od rządów prowincjonalnych. W latach 90. XX wieku słowo "dominium" stało się coraz mniej popularne i obecnie wychodzi już z użycia.
Dane podstawowe
Ottawa
Ottawa to stolica kraju Kanada.Stolica
angielski, francuski
Oficjalny język urzędowy dla kraju Kanada to język angielski, francuski.Język urzędowy
monarchia konstytucyjna
Ustrój polityczny dla kraju Kanada to monarchia konstytucyjna.Ustrój polityczny
król Karol III
Głowa państwa dla kraju Kanada to król Karol III.Głowa państwa
premier Stephen Harper
Szefem rządu dla kraju Kanada jest premier Stephen Harper.Szef rządu
9976140
Powierzchnia dla kraju Kanada to 9976140 km2.Powierzchnia km2
2 miejsce
Miejsce pod względem wielkości powierzchni państwa na świecie dla kraju Kanada to 2 miejsce.Powierzchnia na świecie
34,110,000
Liczba ludności dla kraju Kanada to 34,110,000 mieszkańców.Liczba ludności
36 miejsce
Miejsce pod względem ilości ludności dla kraju Kanada to 36 miejsce na świecie.Ludność na świecie
3,3
Gęstość zaludnienia dla kraju Kanada to 3,3 osób/km2.Gęstość zaludnienia
dolar kanadyjski (CAD)
Oficjalna jednostka monetarna dla kraju Kanada to dolar kanadyjski (CAD).Jednostka monetarna
UTC-3,5 do -8 - zima UTC-2,5 do -7 - lato
Ustalona strefa czasowa dla kraju Kanada to UTC-3,5 do -8 - zima UTC-2,5 do -7 - lato.Strefa czasowa
O Canada
Tytuł hymnu państwowego dla kraju Kanada to O Canada.Hymn państwowy
CA
Kod ISO 3166 dla kraju Kanada to CA.Kod ISO 3166
.ca
Domena internetowa dla kraju Kanada to .ca.Domena Internetowa
CDN
Kod tablic samochodowych, rejestracyjnych aut dla kraju Kanada to CDN.Kod samochodowy
1
Kod telefoniczny dla kraju Kanada to 1.Kod telefoniczny
Dominująca religia dla kraju Kanada to .
Religia dominująca
Produkt Krajowy Brutto dla kraju Kanada to .
PKB
Produkt Krajowy Brutto na osobę dla kraju Kanada to .
PKB na osobę
Geografia
Cała Kanada: * Północny o ląd: Przylądek Columbia, Ziemia Ellesmere'a, Nunavut (83°07'N) o woda: biegun północny * Południowy - Middle Island, Ontario (41°41'N) * Zachodni ? na granicy Jukonu i Alaski (141°00'W) * Wschodni ? Cape Spear, Nowa Fundlandia i Labrador (50°37'W)
Kontynentalna Kanada * Północny ? Przylądek Murchisona, Boothia, Nunavut (71°58'N) * Południowy ? Point Pelee, Ontario (41°58'N) * Zachodni Point ? na granicy Jukonu i Alaski (141°00'W) * Wschodni ? Przylądek St Charles, Nowa Fundlandia i Labrador (55°38'W)
Rozpiętość wzniesień * najniższy punkt ? poziom morza 0 m * najwyższy punkt ? Mount Logan 5959 m n.p.m.
Ukształtowanie terenu
Obszar Kanady obejmowany jest przez trzy oceany: na wschodzie Atlantycki, na zachodzie Spokojny, a na północy Arktyczny. Wybrzeża Kanady są dobrze rozwinięte. Na zachodzie wysokie, z licznymi fiordami i wyspami, będącymi częścią zanurzonego w oceanie fragmentu Gór Nadbrzeżnych. Archipelag tak utworzony obejmuje wiele setek wysp (część z nich leży w granicach Alaski), z których największymi są Vancouver i Wyspa Królowej Charlotty. Wschodnie wybrzeża, nieco słabiej urozmaicone i niższe, tworzą półwyspy Labrador i Nowa Szkocja, oddzielone Zatoką Św. Wawrzyńca, a także wyspy Nowa Fundlandia, Cape Breton, Wyspa Księcia Edwarda, Anticosti i kilka pomniejszych. Wybrzeża północne są przeważnie niskie i posiadają wiele zatok i półwyspów. Do najznaczniejszych zatok należą Zatoka Hudsona, Ungava, Coronation i Mackenzie. Największe półwyspy to Ungawa, Melville i Boothia. Kanadyjska Arktyka obejmuje szereg wysp skupionych w Archipelagu Arktycznym. Największymi wyspami tego archipelagu są Ziemia Baffina, Ellesmere'a. Wiktorii, Banksa i Wyspy Królowej Elżbiety. Kanada zgłasza roszczenia do wycinka Arktyki opierającego się swym północnym wierzchołkiem o biegun północny. Nie są one jednak w pełni honorowane przez społeczność międzynarodową.
Większą część kontynentalnej Kanady tworzy tzw. Tarcza Kanadyjska. Obejmuje ona także większą część Archipelagu Arktycznego. Tarcza Kanadyjska jest prekambryjskim tworem geologicznym, tworzącym rozległy płaskowyż o wysokości od 300 do 1100 metrów n.p.m. We wnętrzu Tarczy Kanadyjskiej istnieje nieckowe zagłębienie tworzące Zatokę Hudsona i nizinę ją okalającą (Nizina Hudsońska). Wschodnią krawędź tarczy tworzą Góry Torngat na Labradorze oraz kilka pomniejszych pasm górskich na Ziemi Baffina i Wyspie Ellesmere'a. Na południe od Tarczy Kanadyjskiej leży Kraina Wielkich Jezior Amerykańskich, Nizina Laurentańska (Nizina Rzeki św. Wawrzyńca) oraz Appalachy Kanadyjskie. Od zachodu Tarczę Kanadyjską otacza pas Równin Wewnętrznych. Ich północną częścią jest Nizina Rzeki Mackenzie. Na wschód od równin leży pasmo Kordyliery Kanadyjskie, które tworzą dwa główne pasma ? Góry Skaliste i Góry Nadbrzeżne oraz szereg pomniejszych. Obszar pomiędzy tymi pasmami wypełniają wewnętrzne wyżyny. Oddzielnym masywem jest pasmo górskie oddzielające Alaskę od Jukonu ? Góry Św. Eliasza. Wody
Obszar Kanady, z wyjątkiem części Wielkich Równin oraz najwyżej położonych pasm górskich, jest bardzo bogaty w wody śródlądowe.
Zlewisko Oceanu Arktycznego
Większość powierzchni Kanady leży w zlewisku wodnym Oceanu Arktycznego. Obejmuje on wszystkie rzeki uchodzące do samego oceanu, jak i jego licznych zatok. Do największych z nich należą: Mackenzie, Nelson i Saskatchewan oraz pomniejsze. Do największych słodkowodnych zbiorników tego obszaru należą Wielkie Jezioro Niedźwiedzie, Wielkie Jezioro Niewolnicze, Jezioro Athabaska, Jezioro Reniferowe, Jezioro Winnipeg i wiele pomniejszych.
Zlewisko Oceanu Atlantyckiego
Obejmuje południowo-wschodnią część kraju oraz wschodnią część Labradoru. Do największych rzek należą: Rzeka Świętego Wawrzyńca i Ottawa oraz pomniejsze. Do największych słodkowodnych zbiorników wodnych należą Wielkie Jeziora Ameryki Północnej, Jezioro Simcoe, Jezioro Nipigon, Jezior Świętego Jana i wiele pomniejszych.
Zlewisko Oceanu Spokojnego
Obejmuje wąski pas na zachód od Gór Skalistych. Najznaczniejszymi są rzeki Fraser i Jukon.
Klimat
Klimat w Kanadzie jest zróżnicowany i zależy od szerokości geograficznej. Na północy Kanady występuje klimat subpolarny i polarny. W centrum kraju występuje klimat kontynentalny chłodny, a natomiast na południu jest on umiarkowany ciepły. W rejonie Gór Kordylierów spotkamy się z klimatem górskim. Jednym z ważniejszych czynników kształtujących klimat Kanady jest zimny Prąd Labradorski i ciepły Prąd Północnopacyficzny. Między północną, a południową częścią kraju występuje bardzo duża rozpiętość temperatur. Tak więc na północy Kanady średnia temperatura lipca wynosi -5 C, a na południu 21 C. W styczniu natomiast temperatury wahają się od -35 C na północy kraju do 1-4 C na południowym-zachodzie. Największe opady występują w Kordylierach. Ich roczna suma wynosi około 6000mm. Na wybrzeżach wynoszą około 1000mm, a w środkowej Kanadzie od 300mm do 500mm.
Roślinność i zwierzęta
FORMACJA ROŚLINNA: W Kanadzie występuje typowa dla strefy klimatów umiarkowanych chłodnych formacja roślinna, czyli lasy iglaste (tajga). Charakteryzuje się ona przewagą drzew iglastych takich jak świerki, jodły, sosny, czy modrzewie. Mnjsze znaczenie mają drzewa liściaste (brzozy, olszyny, wierzby i topole) oraz krzewinki z rodziny wrzosowatych i borówki oraz mchy i porosty. Kanadyjska tajga jest ogromnym jednorodnym zwartym ekosystemem. Ponadto w kanadyjskich lasach wschodnich możemy odnaleźć gatunki bardziej pasujące do południowych klimatów np. Kłęk kanadyjski, magnolie, sasafrasy, jawory, dęby i platany. Na terenie Kanady odnajdziemy także duże obszary łąk i pastwisk. W przeciwieństwie do stereotypu prezentującego Kanadę jako bezkresne obszary prerii porosłe pszenicą, ziemie te zajmują zaledwie 10% powierzchni kraju i leżą głównie w południowych rejonach prowincji Alberta i Saskatchwan. Północny pas porastają wysokie trawy, a na południu dominuje niska roślinność trawiasta. Kolejną strefą roślinności kanadyjskiej, stanowi strefa alpejska. Zaczyna się ona powyżej granicy lasu. Wiosną alpejskie łąki zakwitają dywanami wielobarwnych dzikich kwiatów takich jak liliie, zawilce narcyzowate, arniki, pięciorniki i bukwice lekarskie.
Historia
Historię Kanady można podzielić na kilka wyraźnie wyróżnionych okresów. Oddzielają je wydarzenia, które zmieniały oblicze kraju i zapoczątkowywały nowe epoki w rozwoju terenów Ameryki Północnej dziś zwanych Kanadą. Tymi okresami są:
* historia Kanady przedeuropejskiej
* historia Kanady Francuskiej
* historia Kanady Brytyjskiej
* historia suwerennej Kanady
oraz
* historia Alberty
* historia Kolumbii Brytyjskiej
* historia Nowej Fundlandii
* historia Nowego Brunszwiku
* historia Nowej Szkocji
* historia Nunavut
* historia Saskatchewanu
* historia Terytoriów Północno-Zachodnich Kanady
* historia Wyspy Księcia Edwarda
* historia Jukonu
Ustrój polityczny
Kanada jest monarchią konstytucyjną. Głową państwa jest król lub monarcha. W jego/jej imieniu władzę sprawuje gubernator generalny i gubernatorzy porucznicy w prowincjach. Współcześnie jest to funkcja czysto tytularna i honorowa.
Kanada jest federacją, w której skład wchodzi 10 prowincji oraz 3 terytoria. Władze w prowincjach sprawują rządy prowincjalne, na których czele stoją premierzy prowincji Kanady. Władzę ustawodawczą na poziomie federalnym sprawuje Parlament Kanady. Władzę wykonawczą na poziomie federalnym sprawuje Rząd Federalny Kanady, na którego czele stoi premier Kanady.
System sądowniczy w Kanadzie.
Istotnym elementem kanadyjskiego ustroju politycznego są partie polityczne. W wyborach parlamentarnych kandydaci na deputowanych, posiadający partyjne rekomendacje (także i niezależni), konkurują z sobą w jednomandatowych okręgach wyborczych. Partia zdobywająca największą ilość miejsc w parlamencie tworzy rząd z premierem, którym jest zawsze lider rządzącej partii. Jeśli z jakichś powodów w trakcie kadencji parlamentu partia rządząca zmieni swego lidera, automatycznie następuje zmiana na stanowisku premiera Kanady. Partia gromadząca drugą co do liczby ilość mandatów staje się oficjalną opozycją, a jej przewodniczący liderem opozycji.
Partie polityczne w Kanadzie.
Podział terytorialny
Każda z prowincji i terytoriów posiada swoje własne zgromadzenie legislacyjne oraz rząd o strukturach podobnych do federalnego. Zobacz poszczególne prowincje, aby poznać szczegóły struktur politycznych i administracyjnych poszczególnych części Kanady. Podział administracyjny Kanady Prowincje Kanady stolica powierzchnia (w km2) ludność (2001) 1 Alberta Edmonton 661 848 3 064 249 2 Kolumbia Brytyjska Victoria 944 735 4 095 900 3 Manitoba Winnipeg 647 797 1 150 000 4 Nowy Brunszwik Fredericton 72 908 757 100 5 Nowa Fundlandia i Labrador St. John's 405 212 533 800 6 Nowa Szkocja Halifax 55 284 942 700 7 Ontario Toronto 1 076 395 11 874 400 8 Quebec Québec 1 542 056 7 410 500 9 Saskatchewan Regina 651 036 1 015 800 10 Wyspa Księcia Edwarda Charlottetown 5 660 138 500 Terytoria Kanady stolica powierzchnia (w km?) ludność (2001) 1 Nunavut Iqaluit 2 093 190 28 200 2 Terytoria Północno-Zachodnie Yellowknife 1 346 106 42 083 3 Jukon Whitehorse 482 443 29 900
Ludność Kanady
* Struktura wiekowa: o Dzieci - 0 do 14 lat - 17,3% o Młodzież i dorośli w wieku produkcyjnym - 15 do 64 lat - 69,2% o Dorośli w wieku poprodukcyjnym - ponad 65 lat - 13,5%
* Przyrost Naturalny: 0,86%
* Wskaźnik urodzin 10,75 urodzin/1000 osób
* Wskaźnik śmierci 7,86 śmierci/1000 osób
* Wskaźnik migracji 5,79 migracji/1000 osób
* Struktura płci: o przy urodzeniu - 1,05 mężczyzn/kobiet o poniżej 15 lat - 1,05 mężczyzn/kobiet o 15 do 64 lat - 1,01 mężczyzn/kobiet o ponad 64 lat - 0,74 mężczyzn/kobiet o w całej populacji - 0,98 mężczyzn/kobiet
* Śmiertelność noworodków - 4,63 śmierci/1000 urodzin
* Średnia długość życia o cała populacja - 80,34 lata o mężczyźni - 76,98 lata o kobiety - 83,86 lata
* Wskaźnik urodzin - 1,61 dzieci/kobietę
Największe miasta w Kanadzie
miasto prowinicja liczba mieszkańców (2001) 1 Toronto Ontario 2 481 494 2 Montréal Quebec 1 812 723 3 Calgary Alberta 878 866 4 Ottawa Ontario 774 072 5 Edmonton Alberta 666 104 6 Winnipeg Manitoba 619 544 7 Mississauga Ontario 612 925 8 Vancouver Kolumbia Brytyjska 545 671 9 Quebec 509 950 10 Hamilton Ontario 490 268 11 Halifax Nowa Szkocja 359 111 12 Surrey Kolumbia Brytyjska 347 825 13 Laval Quebec 343 005 14 London Ontario 336 539 15 Brampton Ontario 325 428 16 Longueuil Quebec 311 838 17 Gatineau Quebec 226 696 18 Markham Ontario 208 615 19 Windsor Ontario 208 402 20 Saskatoon Saskatchewan 196 811
Języki Kanady
wg statystyk w 2001 roku (mowa tu o języku ojczystym) 1. angielski (oficjalny) - 17 352 315 mówiących 2. francuski (oficjalny) - 6 703 325 3. chiński (wszystkie warianty włączone) - 853 745 4. włoski - 469 485 5. niemiecki - 438 080 6. pendżabski - 271 220 7. hiszpański - 245 495 8. portugalski - 213 815 9. polski - 208 375 10. arabski - 199 940 11. tagalog - 174 060 12. ukraiński - 148 085 13. język niderlandzki - 128 670 14. wietnamski - 122 055 15. grecki - 120 360
Kultura
Kultura Kanady czerpie swe źródła z kultury amerykańskiej i brytyjskiej. W Quebec wykształciła się specyficzna kultura frankofońska. Kanada uznana za "tygiel narodów" wykształciła także wyjątkową mieszankę kulturową, zwaną multikulturalnością.
Polonia w Kanadzie
Według spisu powszechnego z 2001 przynależność do polskiej mniejszości etnicznej zadeklarowało 817 085 osób. Większość Polaków w Kanadzie zamieszkuje południowe Ontario. Znaczne skupiska Kanadyjczyków polskiego pochodzenia spotyka się także w prowincjach Manitoba, Saskatchewan, Alberta i Quebec, a mniejsze społeczności w pozostałych prowincjach. Stawia to polską społeczność w Kanadzie jako jedenastą co do wielkości (pomijając grupę niedeklarujących jakiegokolwiek pochodzenia). Polonia tworzy wyraźną kulturowo i stosunkowo silną ekonomicznie mniejszość, aczkolwiek jest wyraźnie niedoreprezentowana na każdym poziomie administracyjnym.
Do współczesnych polityków polskiego pochodzenia działających w Kanadzie należą: * na poziomie federalnym o Ed Komarnicki (MP Souris-Mouse Mountain Saskatchewan) o Tom Lukiwski (MP Regina-Lumsden-Lake Centre Saskatchewan) o Borys Wrzesnewskyj (MP Etobicoke-Centre Ontario)
* na poziomie prowincjonalnym o B. Poniatowski (MPP Manitoba) o Kenneth R. Kowalski (MLA Alberta) Speaker of the Legislative Assembly o Thomas Lukaszuk (MLA Alberta) ( jedyny MP/MLA/MPP urodzony na terytorium RP ) o Ks. D. Malinowski (MPP Manitoba) o Carl Paproski (MLA Alberta) o Ken Kowalski (MLA Alberta) o Walter Szwender (MLA Alberta) o Geo Topolinsky (MLA Alberta)
* na poziomie samorządowym o Peter Milczyn (radny reprezentujący Etobicoke-Lakeshore w Toronto) o David Soknacki (radny reprezentujący Scarborough-East w Toronto)
W Kanadzie działa szereg organizacji polonijnych o różnym profilu. Przed władzami kanadyjskimi reprezentują je Kongres Polonii Kanadyjskiej zrzeszający większość z nich.
Cała Kanada: * Północny o ląd: Przylądek Columbia, Ziemia Ellesmere'a, Nunavut (83°07'N) o woda: biegun północny * Południowy - Middle Island, Ontario (41°41'N) * Zachodni ? na granicy Jukonu i Alaski (141°00'W) * Wschodni ? Cape Spear, Nowa Fundlandia i Labrador (50°37'W)
Kontynentalna Kanada * Północny ? Przylądek Murchisona, Boothia, Nunavut (71°58'N) * Południowy ? Point Pelee, Ontario (41°58'N) * Zachodni Point ? na granicy Jukonu i Alaski (141°00'W) * Wschodni ? Przylądek St Charles, Nowa Fundlandia i Labrador (55°38'W)
Rozpiętość wzniesień * najniższy punkt ? poziom morza 0 m * najwyższy punkt ? Mount Logan 5959 m n.p.m.
Ukształtowanie terenu
Obszar Kanady obejmowany jest przez trzy oceany: na wschodzie Atlantycki, na zachodzie Spokojny, a na północy Arktyczny. Wybrzeża Kanady są dobrze rozwinięte. Na zachodzie wysokie, z licznymi fiordami i wyspami, będącymi częścią zanurzonego w oceanie fragmentu Gór Nadbrzeżnych. Archipelag tak utworzony obejmuje wiele setek wysp (część z nich leży w granicach Alaski), z których największymi są Vancouver i Wyspa Królowej Charlotty. Wschodnie wybrzeża, nieco słabiej urozmaicone i niższe, tworzą półwyspy Labrador i Nowa Szkocja, oddzielone Zatoką Św. Wawrzyńca, a także wyspy Nowa Fundlandia, Cape Breton, Wyspa Księcia Edwarda, Anticosti i kilka pomniejszych. Wybrzeża północne są przeważnie niskie i posiadają wiele zatok i półwyspów. Do najznaczniejszych zatok należą Zatoka Hudsona, Ungava, Coronation i Mackenzie. Największe półwyspy to Ungawa, Melville i Boothia. Kanadyjska Arktyka obejmuje szereg wysp skupionych w Archipelagu Arktycznym. Największymi wyspami tego archipelagu są Ziemia Baffina, Ellesmere'a. Wiktorii, Banksa i Wyspy Królowej Elżbiety. Kanada zgłasza roszczenia do wycinka Arktyki opierającego się swym północnym wierzchołkiem o biegun północny. Nie są one jednak w pełni honorowane przez społeczność międzynarodową.
Większą część kontynentalnej Kanady tworzy tzw. Tarcza Kanadyjska. Obejmuje ona także większą część Archipelagu Arktycznego. Tarcza Kanadyjska jest prekambryjskim tworem geologicznym, tworzącym rozległy płaskowyż o wysokości od 300 do 1100 metrów n.p.m. We wnętrzu Tarczy Kanadyjskiej istnieje nieckowe zagłębienie tworzące Zatokę Hudsona i nizinę ją okalającą (Nizina Hudsońska). Wschodnią krawędź tarczy tworzą Góry Torngat na Labradorze oraz kilka pomniejszych pasm górskich na Ziemi Baffina i Wyspie Ellesmere'a. Na południe od Tarczy Kanadyjskiej leży Kraina Wielkich Jezior Amerykańskich, Nizina Laurentańska (Nizina Rzeki św. Wawrzyńca) oraz Appalachy Kanadyjskie. Od zachodu Tarczę Kanadyjską otacza pas Równin Wewnętrznych. Ich północną częścią jest Nizina Rzeki Mackenzie. Na wschód od równin leży pasmo Kordyliery Kanadyjskie, które tworzą dwa główne pasma ? Góry Skaliste i Góry Nadbrzeżne oraz szereg pomniejszych. Obszar pomiędzy tymi pasmami wypełniają wewnętrzne wyżyny. Oddzielnym masywem jest pasmo górskie oddzielające Alaskę od Jukonu ? Góry Św. Eliasza. Wody
Obszar Kanady, z wyjątkiem części Wielkich Równin oraz najwyżej położonych pasm górskich, jest bardzo bogaty w wody śródlądowe.
Zlewisko Oceanu Arktycznego
Większość powierzchni Kanady leży w zlewisku wodnym Oceanu Arktycznego. Obejmuje on wszystkie rzeki uchodzące do samego oceanu, jak i jego licznych zatok. Do największych z nich należą: Mackenzie, Nelson i Saskatchewan oraz pomniejsze. Do największych słodkowodnych zbiorników tego obszaru należą Wielkie Jezioro Niedźwiedzie, Wielkie Jezioro Niewolnicze, Jezioro Athabaska, Jezioro Reniferowe, Jezioro Winnipeg i wiele pomniejszych.
Zlewisko Oceanu Atlantyckiego
Obejmuje południowo-wschodnią część kraju oraz wschodnią część Labradoru. Do największych rzek należą: Rzeka Świętego Wawrzyńca i Ottawa oraz pomniejsze. Do największych słodkowodnych zbiorników wodnych należą Wielkie Jeziora Ameryki Północnej, Jezioro Simcoe, Jezioro Nipigon, Jezior Świętego Jana i wiele pomniejszych.
Zlewisko Oceanu Spokojnego
Obejmuje wąski pas na zachód od Gór Skalistych. Najznaczniejszymi są rzeki Fraser i Jukon.
Klimat
Klimat w Kanadzie jest zróżnicowany i zależy od szerokości geograficznej. Na północy Kanady występuje klimat subpolarny i polarny. W centrum kraju występuje klimat kontynentalny chłodny, a natomiast na południu jest on umiarkowany ciepły. W rejonie Gór Kordylierów spotkamy się z klimatem górskim. Jednym z ważniejszych czynników kształtujących klimat Kanady jest zimny Prąd Labradorski i ciepły Prąd Północnopacyficzny. Między północną, a południową częścią kraju występuje bardzo duża rozpiętość temperatur. Tak więc na północy Kanady średnia temperatura lipca wynosi -5 C, a na południu 21 C. W styczniu natomiast temperatury wahają się od -35 C na północy kraju do 1-4 C na południowym-zachodzie. Największe opady występują w Kordylierach. Ich roczna suma wynosi około 6000mm. Na wybrzeżach wynoszą około 1000mm, a w środkowej Kanadzie od 300mm do 500mm.
Roślinność i zwierzęta
FORMACJA ROŚLINNA: W Kanadzie występuje typowa dla strefy klimatów umiarkowanych chłodnych formacja roślinna, czyli lasy iglaste (tajga). Charakteryzuje się ona przewagą drzew iglastych takich jak świerki, jodły, sosny, czy modrzewie. Mnjsze znaczenie mają drzewa liściaste (brzozy, olszyny, wierzby i topole) oraz krzewinki z rodziny wrzosowatych i borówki oraz mchy i porosty. Kanadyjska tajga jest ogromnym jednorodnym zwartym ekosystemem. Ponadto w kanadyjskich lasach wschodnich możemy odnaleźć gatunki bardziej pasujące do południowych klimatów np. Kłęk kanadyjski, magnolie, sasafrasy, jawory, dęby i platany. Na terenie Kanady odnajdziemy także duże obszary łąk i pastwisk. W przeciwieństwie do stereotypu prezentującego Kanadę jako bezkresne obszary prerii porosłe pszenicą, ziemie te zajmują zaledwie 10% powierzchni kraju i leżą głównie w południowych rejonach prowincji Alberta i Saskatchwan. Północny pas porastają wysokie trawy, a na południu dominuje niska roślinność trawiasta. Kolejną strefą roślinności kanadyjskiej, stanowi strefa alpejska. Zaczyna się ona powyżej granicy lasu. Wiosną alpejskie łąki zakwitają dywanami wielobarwnych dzikich kwiatów takich jak liliie, zawilce narcyzowate, arniki, pięciorniki i bukwice lekarskie.
Historia
Historię Kanady można podzielić na kilka wyraźnie wyróżnionych okresów. Oddzielają je wydarzenia, które zmieniały oblicze kraju i zapoczątkowywały nowe epoki w rozwoju terenów Ameryki Północnej dziś zwanych Kanadą. Tymi okresami są:
* historia Kanady przedeuropejskiej
* historia Kanady Francuskiej
* historia Kanady Brytyjskiej
* historia suwerennej Kanady
oraz
* historia Alberty
* historia Kolumbii Brytyjskiej
* historia Nowej Fundlandii
* historia Nowego Brunszwiku
* historia Nowej Szkocji
* historia Nunavut
* historia Saskatchewanu
* historia Terytoriów Północno-Zachodnich Kanady
* historia Wyspy Księcia Edwarda
* historia Jukonu
Ustrój polityczny
Kanada jest monarchią konstytucyjną. Głową państwa jest król lub monarcha. W jego/jej imieniu władzę sprawuje gubernator generalny i gubernatorzy porucznicy w prowincjach. Współcześnie jest to funkcja czysto tytularna i honorowa.
Kanada jest federacją, w której skład wchodzi 10 prowincji oraz 3 terytoria. Władze w prowincjach sprawują rządy prowincjalne, na których czele stoją premierzy prowincji Kanady. Władzę ustawodawczą na poziomie federalnym sprawuje Parlament Kanady. Władzę wykonawczą na poziomie federalnym sprawuje Rząd Federalny Kanady, na którego czele stoi premier Kanady.
System sądowniczy w Kanadzie.
Istotnym elementem kanadyjskiego ustroju politycznego są partie polityczne. W wyborach parlamentarnych kandydaci na deputowanych, posiadający partyjne rekomendacje (także i niezależni), konkurują z sobą w jednomandatowych okręgach wyborczych. Partia zdobywająca największą ilość miejsc w parlamencie tworzy rząd z premierem, którym jest zawsze lider rządzącej partii. Jeśli z jakichś powodów w trakcie kadencji parlamentu partia rządząca zmieni swego lidera, automatycznie następuje zmiana na stanowisku premiera Kanady. Partia gromadząca drugą co do liczby ilość mandatów staje się oficjalną opozycją, a jej przewodniczący liderem opozycji.
Partie polityczne w Kanadzie.
Podział terytorialny
Każda z prowincji i terytoriów posiada swoje własne zgromadzenie legislacyjne oraz rząd o strukturach podobnych do federalnego. Zobacz poszczególne prowincje, aby poznać szczegóły struktur politycznych i administracyjnych poszczególnych części Kanady. Podział administracyjny Kanady Prowincje Kanady stolica powierzchnia (w km2) ludność (2001) 1 Alberta Edmonton 661 848 3 064 249 2 Kolumbia Brytyjska Victoria 944 735 4 095 900 3 Manitoba Winnipeg 647 797 1 150 000 4 Nowy Brunszwik Fredericton 72 908 757 100 5 Nowa Fundlandia i Labrador St. John's 405 212 533 800 6 Nowa Szkocja Halifax 55 284 942 700 7 Ontario Toronto 1 076 395 11 874 400 8 Quebec Québec 1 542 056 7 410 500 9 Saskatchewan Regina 651 036 1 015 800 10 Wyspa Księcia Edwarda Charlottetown 5 660 138 500 Terytoria Kanady stolica powierzchnia (w km?) ludność (2001) 1 Nunavut Iqaluit 2 093 190 28 200 2 Terytoria Północno-Zachodnie Yellowknife 1 346 106 42 083 3 Jukon Whitehorse 482 443 29 900
Ludność Kanady
* Struktura wiekowa: o Dzieci - 0 do 14 lat - 17,3% o Młodzież i dorośli w wieku produkcyjnym - 15 do 64 lat - 69,2% o Dorośli w wieku poprodukcyjnym - ponad 65 lat - 13,5%
* Przyrost Naturalny: 0,86%
* Wskaźnik urodzin 10,75 urodzin/1000 osób
* Wskaźnik śmierci 7,86 śmierci/1000 osób
* Wskaźnik migracji 5,79 migracji/1000 osób
* Struktura płci: o przy urodzeniu - 1,05 mężczyzn/kobiet o poniżej 15 lat - 1,05 mężczyzn/kobiet o 15 do 64 lat - 1,01 mężczyzn/kobiet o ponad 64 lat - 0,74 mężczyzn/kobiet o w całej populacji - 0,98 mężczyzn/kobiet
* Śmiertelność noworodków - 4,63 śmierci/1000 urodzin
* Średnia długość życia o cała populacja - 80,34 lata o mężczyźni - 76,98 lata o kobiety - 83,86 lata
* Wskaźnik urodzin - 1,61 dzieci/kobietę
Największe miasta w Kanadzie
miasto prowinicja liczba mieszkańców (2001) 1 Toronto Ontario 2 481 494 2 Montréal Quebec 1 812 723 3 Calgary Alberta 878 866 4 Ottawa Ontario 774 072 5 Edmonton Alberta 666 104 6 Winnipeg Manitoba 619 544 7 Mississauga Ontario 612 925 8 Vancouver Kolumbia Brytyjska 545 671 9 Quebec 509 950 10 Hamilton Ontario 490 268 11 Halifax Nowa Szkocja 359 111 12 Surrey Kolumbia Brytyjska 347 825 13 Laval Quebec 343 005 14 London Ontario 336 539 15 Brampton Ontario 325 428 16 Longueuil Quebec 311 838 17 Gatineau Quebec 226 696 18 Markham Ontario 208 615 19 Windsor Ontario 208 402 20 Saskatoon Saskatchewan 196 811
Języki Kanady
wg statystyk w 2001 roku (mowa tu o języku ojczystym) 1. angielski (oficjalny) - 17 352 315 mówiących 2. francuski (oficjalny) - 6 703 325 3. chiński (wszystkie warianty włączone) - 853 745 4. włoski - 469 485 5. niemiecki - 438 080 6. pendżabski - 271 220 7. hiszpański - 245 495 8. portugalski - 213 815 9. polski - 208 375 10. arabski - 199 940 11. tagalog - 174 060 12. ukraiński - 148 085 13. język niderlandzki - 128 670 14. wietnamski - 122 055 15. grecki - 120 360
Kultura
Kultura Kanady czerpie swe źródła z kultury amerykańskiej i brytyjskiej. W Quebec wykształciła się specyficzna kultura frankofońska. Kanada uznana za "tygiel narodów" wykształciła także wyjątkową mieszankę kulturową, zwaną multikulturalnością.
Polonia w Kanadzie
Według spisu powszechnego z 2001 przynależność do polskiej mniejszości etnicznej zadeklarowało 817 085 osób. Większość Polaków w Kanadzie zamieszkuje południowe Ontario. Znaczne skupiska Kanadyjczyków polskiego pochodzenia spotyka się także w prowincjach Manitoba, Saskatchewan, Alberta i Quebec, a mniejsze społeczności w pozostałych prowincjach. Stawia to polską społeczność w Kanadzie jako jedenastą co do wielkości (pomijając grupę niedeklarujących jakiegokolwiek pochodzenia). Polonia tworzy wyraźną kulturowo i stosunkowo silną ekonomicznie mniejszość, aczkolwiek jest wyraźnie niedoreprezentowana na każdym poziomie administracyjnym.
Do współczesnych polityków polskiego pochodzenia działających w Kanadzie należą: * na poziomie federalnym o Ed Komarnicki (MP Souris-Mouse Mountain Saskatchewan) o Tom Lukiwski (MP Regina-Lumsden-Lake Centre Saskatchewan) o Borys Wrzesnewskyj (MP Etobicoke-Centre Ontario)
* na poziomie prowincjonalnym o B. Poniatowski (MPP Manitoba) o Kenneth R. Kowalski (MLA Alberta) Speaker of the Legislative Assembly o Thomas Lukaszuk (MLA Alberta) ( jedyny MP/MLA/MPP urodzony na terytorium RP ) o Ks. D. Malinowski (MPP Manitoba) o Carl Paproski (MLA Alberta) o Ken Kowalski (MLA Alberta) o Walter Szwender (MLA Alberta) o Geo Topolinsky (MLA Alberta)
* na poziomie samorządowym o Peter Milczyn (radny reprezentujący Etobicoke-Lakeshore w Toronto) o David Soknacki (radny reprezentujący Scarborough-East w Toronto)
W Kanadzie działa szereg organizacji polonijnych o różnym profilu. Przed władzami kanadyjskimi reprezentują je Kongres Polonii Kanadyjskiej zrzeszający większość z nich.