Ustrój polityczny
Kontury ustroju politycznego Węgier zostały zarysowane podczas obrad tzw. Trójkątnego Stołu (jesień 1989). Węgry są od tego czasu demokratyczną republiką o charakterze parlamentarno-gabinetowym. Jednoizbowy parlament wybierany co cztery lata w wyborach powszechnych i tajnych, częściowo metodą proporcjonalną, po części w okręgach jednomandatowych. Prezydenta wybiera Zgromadzenie Narodowe na okres pięciu lat (może kandydować na drugą kadencję). Rząd tworzy lider zwycięskiego ugrupowania - ma on zazwyczaj charakter koalicyjny. Na Węgrzech istnieją dwa główne ugrupowania: wywodząca się z czasów WRL Węgierska Partia Socjalistyczna (MSZP) oraz Partia Obywatelska Fidesz. Socjaliści współrządzą zazwyczaj z wywodzącymi się z antykomunistycznej opozycji liberałami (Związek Wolnych Demokratów).
Prezydenci Republiki Węgierskiej
* Árpád Göncz (1990?2000)
* Ferenc Mádl (2000?2005)
* László Sólyom (2005)
Premierzy
* József Antall (1990?1993)
* Péter Boross (1993?1994)
* Gyula Horn (1994?1998)
* Viktor Orbán (1998?2002)
* Péter Medgyessy (2002?2004)
* Ferenc Gyurcsány (2004)
Demografia (2004 rok)
Struktura narodowościowa
Węgrzy 89,9%, Romowie (Cyganie) 4%, Niemcy 2,6%, Serbowie 2%, Jazygowie 1,0%, Słowacy 0,8%, Rumuni 0,7%
Struktura wyznaniowa
Katolicy 67,5%, kalwini 20%, luteranie 5%, bezwyznaniowcy 5%, ponadto niewielka liczba wyznawców innych protestanckich wyznań, unitów, prawosławnych i żydów.
Największe miasta (powyżej 50 tysięcy)
miasto liczba mieszkańców (tys.)
1 Budapeszt 1 695
2 Debreczyn 205
3 Miszkolc 181
4 Segedyn 163
5 Pecz 159
6 Győr 129
7 Nyíregyháza 116
8 Kecskemét 107
9 Székesfehérvár 104
10 Szombathely 81,4
11 Szolnok 76,8
12 Tatabánya 71,9
13 Kaposvár 67,8
14 Békéscsaba 67
15 Zalaegerszeg 61,7
16 Veszprém 61,1
17 Eger 57
18 Érd 56,9
19 Sopron 55,4
20 Dunaújváros 53,2
Podział administracyjny
Węgry podzielone są na 19 komitatów (węg. megye), 22 miasta na prawach komitatów (węg. megyei jogú város), 214 miast (węg. város), 2898 gmin (węg. község).
Bács-Kiskun ? Baranya ? Békés ? Borsod-Abaúj-Zemplén ? Csongrád ? Fejér ? Győr-Moson-Sopron ? Hajdú-Bihar ? Heves ? Jász-Nagykun-Szolnok ? Komárom-Esztergom ? Nógrád ? Pest ? Somogy ? Szabolcs-Szatmár-Bereg ? Tolna ? Vas ? Veszprém ? Zala
Budapeszt
Geografia
Węgry są niemal w całości położone w nizinnej i równinnej Kotlinie Panońskiej. Wyjątkami są Średniogórze Północnowęgierskie ? należące do Karpat pasmo średnich gór (Börzsöny, Gödöllő, Cserhát, Mátra z najwyższym szczytem Węgier Kékes, Góry Bukowe, Góry Tokajskie) na północnym wschodzie kraju oraz Alpy Węgierskie (Góry Szoprońskie i Kőszeg) na granicy zachodniej. Największe rzeki Węgier to Dunaj, Cisa i Drawa. Na Węgrzech leży największe jezioro Europy Środkowej ? Balaton. Koło Hévíz znajduje się największe na świecie jezioro termiczne.
Historia
Pierwotnie zamieszkująca tereny Węgier ludność celtycka została w I w. p.n.e. podbita przez Rzymian, którzy założyli na terenach w zakolu Dunaju prowincję o nazwie Panonia. Po upadku Rzymu tereny te zajmowane były kolejno przez Hunów, Wandalów, Wizygotów i Awarów, zaś w początkach IX wieku powstało tu słowiańskie Państwo Wielkomorawskie, któremu kres położyło pojawienie się pod koniec IX wieku Madziarów pod wodzą Árpáda.
Dynastia Arpadów panowała na Węgrzech do 1301 roku. Za twórcę państwa uważany jest, koronowany w 1001 pierwszy król Węgier, Stefan I, który ostatecznie przeprowadził chrystianizację swojego państwa[2]. W latach 1241?1242 Węgry, jak wiele innych krajów wschodniej Europy, zostały zniszczone przez najazdy mongolskiej Złotej Ordy.
Szczyt potęgi państwo węgierskie osiągnęło za panowania Ludwika Andegaweńskiego (1342?1382), także króla Polski, kiedy Węgry sięgały od Adriatyku po Morze Czarne i skutecznie przeciwstawiały się ekspansji Turcji w Europie. Ich powrót do potęgi nastąpił za czasów Macieja Korwina (1458?1490), który przyłączył do królestwa Śląsk, Łużyce, Morawy oraz Dolną Austrię. Potęga Węgier załamała się jednak zupełnie po 1526 w wyniku klęski w bitwie z Turkami pod Mohaczem. W niedługim czasie cały teren dzisiejszych Węgier został opanowany przez Turcję. Reszta dotychczasowego królestwa dostała się rodzinie Habsburgów jako dziedzina rodowa ? skutek układu wiedeńskiego (1515) pomiędzy Jagiellonami i Habsburgami.
Po wycofaniu się Turków z Europy Środkowej, w wyniku klęsk poniesionych w wojnach z Austrią, Polską i Rosją, znaczna część obszaru dawnych Węgier dostała się pod władzę Habsburgów. Węgry, które stanowiły osobne królestwo, w 1804 roku weszły jako prowincja do nowo utworzonego Cesarstwa Austrii, na czele którego stanął Franciszek I. W wyniku słabości wewnętrznej i klęski w wojnie z Prusami (1866) Austria zmuszona została do nadania drugiemu pod względem znaczenia narodowi monarchii ? Węgrom ? statusu współgospodarza i w 1867 powstały Austro-Węgry. Całkowitą samodzielność uzyskano dopiero po I wojnie światowej.
W 1919 Węgry zmieniły się pod rządami Béli Kuna w dyktaturę bolszewicką (ogłoszona została Republika Rad, która przetrwała przez 133 dni i została obalona w wyniku inwazji wojsk rumuńskich i czechosłowackich. W 1920 Węgry utraciły, w wyniku traktatu w Trianon, dwie trzecie swego terytorium (Burgenland, Słowacja, Siedmiogród, Chorwacja i Slawonia) i jako pozostałość Austro-Węgier, zostały obarczone na kolejne 33 lata płatnością reparacji wojennych. Oprócz tego zmniejszono liczebność armii węgierskiej do 32 tysięcy.
Formalnie Węgry ogłoszono ponownie monarchią, jednak tron pozostał nieobsadzony. Dwukrotne próby odzyskania korony przez króla Karola IV nie powiodły się, a na czele państwa stanął były admirał austro-węgierskiej floty ? Miklós Horthy.
W wyniku kryzysu gospodarczego i rewizjonistycznej propagandy, nastąpiło zbliżenie z hitlerowskimi Niemcami, koalicja z państwami osi i udział w II wojnie światowej po niemieckiej stronie . W sierpniu 1943 rząd Węgier z premierem Horthym zaproponował aliantom traktat pokojowy, co w marcu 1944 spowodowało zajęcie Węgier przez wojska niemieckie. Już w październiku 1944 część Węgier została zajęta przez Armię Czerwoną (wojska węgierskie walczyły na wschodnim froncie), ostatnie walki zakończyły się na terenie Węgier 4 kwietnia 1945.
Po wojnie kraj należał do tzw. bloku wschodniego, będącego pod kontrolą ZSRR. Próba odzyskania niepodległości i demokratyzacji w 1956 zakończyła się krwawą sowiecką interwencją zbrojną.
W roku 1989 Węgry usunęły stalową kurtynę dzielącą bloki wschodni i zachodni, otwierając granicę z Austrią. W 1990 przeprowadzono na Węgrzech pierwsze po II wojnie demokratyczne wybory.
Gospodarka
Przemysł
Na Węgrzech występują stosunkowo różnorodne, choć mało zasobne złoża surowców mineralnych. Eksploatuje się tu głównie boksyty (systemem odkrywkowym), ponadto eksploatacja niewielkich złóż rudy manganu, miedzi, cynku, ołowiu, uranu, węgla brunatnego, węgla kamiennego, rudy żelaza, oraz niewielkie złoża ropy naftowej i gazu ziemnego. Rozwinięty przemysł chemiczny (nawozy i tworzywa sztuczne), maszynowy (produkcja obrabiarek, maszyn rolniczych, sprzętu gospodarstwa domowego), elektrotechniczny i elektroniczny (silniki elektryczne, sprzęt oświetleniowy, telekomunikacyjny i sprzęt gospodarstwa domowego, udział m.in. Siemensa, Philipsa i General Electric), metalurgiczny (hutnictwo aluminium), samochodowy i środków transportu (m.in. nowe fabryki General Motors i Forda, autobusy, samochody ciężarowe, lokomotywy spalinowe, wagony kolejowe oraz statki rzeczne), spożywczy (winiarski, olejarski, owocowo-warzywny, cukrowniczy, mięsny, tytoniowy), odzieżowy i obuwniczy, cementowy, porcelanowo-fajansowy oraz przemysł poligraficzny.
Rolnictwo
Wysoko rozwinięte rolnictwo, Węgry posiadają najwyższy w Europie odsetek gruntów ornych wynoszący prawie 50%, łąki i pastwiska 12,5%, sady 2,5%. Rolnictwo cechuje wysoki poziom mechanizacji i chemizacji. Uprawa się pszenicę, kukurydzę, jęczmień, buraki cukrowe, słonecznik, ziemniaki, rośliny pastewne, konopie i tytoń. Rozwinięte warzywnictwo (papryka, pomidory, cebula) i sadownictwo (morele, brzoskwinie, jabłonie, śliwy), uprawa winorośli zajmuje ponad 4% powierzchni gruntów ornych. Ponadto pszczelarstwo oraz hodowla bydła, trzody chlewnej, owiec i drobiu.
Turystyka
Rozwinięta turystyka, przynosząca znaczne dochody. Węgry odwiedza ponad 30 mln turystów rocznie. Duża i nowoczesna baza hotelowa, znane kąpieliska nad Balatonem i liczne miejscowości wypoczynkowe.
Ambasada Republiki Węgierskiej, 00-559 Warszawa, ul. Fryderyka Chopina 2, tel.: 628-44-51 do 55, faks: 621-85-61, e-mail: magyar@optimus.waw.pl
Dni świąteczne
* 1 stycznia,
* 15 marca,
* Poniedziałek Wielkanocny,
* Poniedziałek Zielonych Świątek,
* 1 maja,
* 20 sierpnia,
* 23 października,
* 1 listopada,
* 25 i 26 grudnia
Historia