Pochodzenie nazwy kraju

Nazwa Rosja, którą zaczęto używać w XV wieku, pochodzi od greckiej nazwy Rusi Rh?s. Zatem Rosja znaczy tyle co "Ruś". O ile etymologia słowa Rosja wydaje się oczywista, o tyle pochodzenie słowa Ruś wzbudza wiele kontrowersji. W historii wywodzono ją od nazwy starożytnego plemienia Roksolanów (hipoteza stworzona przez Sz. Zimorowica), albo od słowa "rossieja" co oznacza "po ziemi, daleko" (hipoteza autorstwa M. Stryjkowskiego). Współcześni lingwiści wywodzą najczęściej nazwę Ruś od ugrofińskiego słowa "Ruotsi", które oznacza "wojownik, mieszkaniec wybrzeża", może "wiking" - Finowie do dzisiaj nazywają tak Szwedów. [1]

Polityka



Rola w polityce światowej

Ponieważ Federacja Rosyjska jest prawnym sukcesorem ZSRR, a większość terytorium, ludności i produkcji przemysłowej ZSRR była w Rosji, po upadku ZSRR Rosja nadal pełni ważną rolę w polityce światowej. Kraj ten należy do G8, pomimo że ze swoim nominalnym produktem krajowym brutto zajmuje 9. miejsce na świecie. Rosja została oficjalnie włączona do G7 w roku 1998 nie ze względu na znaczenie ekonomiczne, lecz z przyczyn politycznych. Był to wyraz wdzięczności dla prezydenta Jelcyna za przeprowadzenie reform gospodarczych w Rosji i za jego neutralną postawę wobec rozszerzenia NATO na wschód, co dało G7 + Rosję. G8 utworzono już za rządów Władimira Putina wraz z polepszaniem się w tym czasie sytuacji ekonomicznej w Rosji.

Ustrój polityczny

Rosja jest państwem federacyjnym o prezydenckim systemie rządów. Od 17 kwietnia 1992 roku używa 2 równorzędnych nazw Rosja i Federacja Rosyjska. Zgodnie z konstytucją, zaaprobowaną w referendum z 12 grudnia 1993 roku, głową państwa jest prezydent wybierany w wyborach powszechnych na 4-letnią kadencję. Prezydent ma szerokie uprawnienia w zakresie władzy ustawodawczej (prawo wydawania dekretów z mocą ustawy) i władzy wykonawczej (jest m.in. gwarantem konstytucji, praw i swobód obywatelskich, naczelnym dowódcą sił zbrojnych oraz arbitrem w sprawach między władzą centralną i regionalną).

Organem władzy ustawodawczej jest dwuizbowy parlament ? Zgromadzenie Federalne, składające się z izby wyższej: Rady Federacji oraz izby niższej: Dumy Państwowej. W skład Rady Federacji wchodzi 178 członków (po 2 przedstawicieli z każdego z 89 podmiotów federacji: po 1 reprezentancie władzy ustawodawczej i wykonawczej). Duma Państwowa składa się z 450 deputowanych wybieranych na 4-letnią kadencję w wyborach powszechnych (225 mandatów zostaje obsadzonych w okręgu federalnym na podstawie systemu proporcjonalnego z list partyjnych, 225 ? w okręgach 1-mandatowych).

Organem władzy wykonawczej jest rząd, na którego czele stoi przewodniczący (premier) powoływany przez prezydenta w uzgodnieniu z Dumą Państw. Członków rządu mianuje prezydent na wniosek premiera. Republiki wchodzące w skład Federacji Rosyjskiej mają własne konstytucje i organy władzy ustawodawczej oraz wykonawczej.

Przestrzeganie praw i swobód



Wolność i demokracja

W raporcie Freedom in the World 2005, ogłoszonym przez Freedom House, Rosja znalazła się w kategorii państw ?Bez wolności? ze wskaźnikiem 5,5 w 7-stopniowej skali.

Raport Freedom in the World jest efektem monitorowania przez organizację Freedom House zmian w zakresie respektowania i ochrony przez władze państwowe praw politycznych (swoboda działalności konkurencyjnych partii polit., wolne wybory) i wolności obywatelskich (religijnych, etnicznych, ekonomicznych, językowych, praw kobiet i rodziny, wolności osobistych, wolności prasy, przekonań i stowarzyszeń) w 192 krajach i 14 największych terytoriach zależnych i spornych. Raport ocenia państwa i terytoria w skali od "1" (najlepszy) do "7" (najgorszy) i kwalifikuje do jednej z 3 kategorii: "Wolne", "Częściowo wolne" i "Bez wolności" Raporty są opracowywane od 1972 r.

Wolność prasy i mediów

* W raporcie Freedom of the Press 2005 (Freedom House) Rosja znalazła się w kategorii państw ?Bez wolności? na 145 miejscu na 194 ze wskaźnikiem 68 w 100-stopniowej skali[2] * W rankingu Press Freedom Index 2004 organizacji Reporterzy bez Granic, Rosja jest na 138 miejscu na 167[3].

System penitencjarny

Rosyjskie Gławnoje Uprawlienie Ispołnienija Nakazanii (GUIN) - Główny Zarząd Wykonania Kar - jest drugą co do wielkości (po amerykańskiej) machiną penitencjarną na świecie. W więzieniach przetrzymywanych jest ponad osiemset tysięcy osób, GIUN składa się [dane z 2005 roku] z 765 obozów, 598 zakładów przemysłowych i 70 gospodarstw rolnych, z roczną produkcją o wartości 16 miliardów rubli. System penitencjarny w Rosji zatrudnia 350 tysięcy osób. Ponad 38% skazańców to recydywiści. Ponad 150 tysięcy więźniów choruje na gruźlicę i AIDS, w latach 2003-2004 zmarło lub popełniło samobójstwo ok. 1600 osób.

Geografia

Położenie

Rosja położona jest na dwóch kontynentach: Europie i Azji. Rozciąga się od Europy Wschodniej przez północno-środkową Azję, aż do Oceanu Spokojnego. Rosja graniczy z Norwegią, Finlandią, Estonią, Łotwą, Białorusią, Ukrainą, Gruzją, Azerbejdżanem, Kazachstanem, Chinami, Mongolią, Koreą Północną oraz Litwą i Polską (z dwiema ostatnimi poprzez obwód kaliningradzki). Graniczy także z kilkoma państwami poprzez Morze Bałtyckie, Morze Czarne, Morze Kaspijskie, Morze Ochockie oraz poprzez Morze Beringa (Cieśnina Beringa) z USA. Długość granic lądowych wynosi 20,3 tys km, morskich - 38 tys km. Rozciągłość południkowa Rosji wynosi do 4000 km, natomiast rozciągłość równoleżnikowa - 9000 km.

Podział terytorialny

W skład Federacji Rosyjskiej wchodzi 86 równoprawnych podmiotów:

* 47 obwodów: amurski, archangielski, astrachański, biełgorodzki, briański, czelabiński, czytyński, iwanowski, irkucki, jarosławski, kaliningradzki, kałuski, kemerowski, kirowski, kostromski, kurgański, kurski, leningradzki, lipiecki, magadański, moskiewski, murmański, niżegorodzki, nowgorodzki, nowosybirski, omski, orenburski, orłowski, penzeński, pskowski, rostowski, riazański, sachaliński, samarski, saratowski, swierdłowski, smoleński, tambowski, tiumeński, tomski, tulski, twerski,uljanowski, władimirski, wołgogradzki, wołogodzki, woroneski

* 21 republik: Adygeja, Ałtaj, Baszkiria, Buriacja, Chakasja, Czeczenia, Czuwaszja, Dagestan, Inguszetia, Jakucja, Kabardo-Bałkaria, Kałmucja, Karaczajo-Czerkiesja, Karelia, Komi, Mari Eł, Mordwa, Osetia Północna-Alania, Tatarstan, Tuwa, Udmurcja

* 8 krajów: Ałtajski, Chabarowski, Kamczacki, Krasnodarski, Krasnojarski, Nadmorski, Stawropolski, Permski

* 2 miasta wydzielone: Moskwa, Sankt Petersburg

* 1 obwód autonomiczny: Żydowski

* 6 okręgów autonomicznych: Agińsko-Buriacki, Chanty-Mansyjski, Czukocki, Jamalsko-Nieniecki, Nieniecki, Ust-Ordyńsko-Buriacki

Klimat

Klimat przeważnie kontynentalny strefy umiarkowanej i podbiegunowej, na niewielkim obszarze wschodniego wybrzeża klimat monsunowy, a nad Morzem Czarnym klimat podzwrotnikowy typu śródziemnomorskiego. Średnia temperatura lipca od 2°C na północnym wybrzeżu i 15°C na wschodzie do 25°C na południu Niziny Wschodnioeuropejskiej. Średnia temperatura stycznia od 1°C nad Morzem Czarnym i -6°C na zachodzie do -20°C na wschodnim wybrzeżu i poniżej -30°C w Syberii Wschodniej (w rejonie Ojmiakonu ok. -50°C). Roczna suma opadów od ponad 600 mm na krańcu zachodnim i wschodnim do około 200 mm na Syberii Środkowej i Wschodniej oraz poniżej 200 mm na Nizinie Nadkaspijskiej. W wysokich górach do 1000 mm. Pokrywa śnieżna utrzymuje się od 1 miesiąca nad Morzem Czarnym do 9 miesięcy na wybrzeżach Morza Arktycznego.

Wraz ze zmniejszeniem się wpływu Oceanu Atlantyckiego maleje ilość opadów atmosferycznych i rośnie roczna amplituda temperatury powietrza. W okolicach Wierchojańska odnotowano największe na Ziemi, wynoszące powyżej 60°C, roczne amplitudy temperatury powietrza.

Ukształtowanie powierzchni

Europejską część Rosji zajmuje Nizina Wschodnioeuropejska. W jej części północnej dominuje krajobraz polodowcowy. Najwyższymi wzniesieniami niziny są wzgórza Wałdaj, gdzie znajdują się źródła Wołgi - najdłuższej rzeki Europy oraz Dniepru i Dźwiny. Europejską część Rosji od azjatyckiej oddzielają góry Ural. Na wschód od Uralu rozciąga się Nizina Zachodniosyberyjska o powierzchni około 3 mln km², która stopniowo przechodzi w Wyżynę Środkowosyberyjską (wraz z górami Putorana) o powierzchni około 3,5 mln km?. Na północ od Wyżyny Środkowosyberyjskiej rozciąga się Nizina Północnosyberyjska, natomiast na wschód rozpoczyna się Nizina Środkowojakucka. Na wschód od tej niziny rozpoczynają się wschodnio-syberyjskie pasma górskie na które składają się: Góry Wierchojańskie, Góry Czerskiego, Góry Anadyrskie, Góry Koriackie oraz Góry Środkowe na półwyspie Kamczatka. Na południu Niziny Zachodniosyberyjskiej ku wschodowi rozciągają się południowo-syberyjskie pasma górskie na które składają się: Ałtaj, Sajany, Góry Jabłonowe, Góry Borszczowoczne, Góry Stanowe, Pasmo Stanowe, Góry Ałdańskie, Dżugdżur oraz Sichote Aliń.

Najwyższym szczytem Rosji jest Elbrus o wysokości 5642 m n.p.m. znajdujący się w górach Kaukaz, najdłuższą rzeką jest Ob o długości 4338 km lub 5410 km (od źródeł Irtyszu). W Rosji znajduje się też najdłuższa rzeka Europy - Wołga o długości 3690 km. Największym jeziorem Rosji (i Świata) jest Morze Kaspijskie. W Rosji znajduje się też najgłębsze jezioro na świecie - Bajkał (około 1/5 światowych zasobów wody słodkiej). Ma on głębokość 1637 m, natomiast dno jeziora jest 1285 metrów pod poziomem morza, co tworzy największą na świecie kryptodepresję.

Największe miasta Rosji

Miasto Ludność Powierzchnia
Moskwa 10 415 400 1081 km?
Sankt Petersburg 4 600 000 605 km?
Nowosybirsk 1 405 600 447 km?
Niżny Nowogród 1 297 600 673 km?
Jekaterynburg 1 287 007 490 km?
Samara 1 157 880 311 km?
Omsk 1 134 016 572 km?
Kazań 1 105 289 425 km?
Czelabińsk 1 077 174 486 km?
Rostów nad Donem 1 062 144 354 km?
Ufa 1 042 437 753,7 km?
Wołgograd 1 011 417 565 km?
Perm 1 001 653 798 km?

Demografia (2007)

Liczba ludności 141 377 752
Przyrost naturalny -0,48%

Struktura etniczna

Zgodnie ze spisem ludności przeprowadzonym w 2002 roku Rosjanie stanowią 79,8% populacji kraju, 3,8% to Tatarzy, 2% Ukraińcy, 1,2% Baszkirzy, 1,1% Czuwasze, 0,9% Czeczeni, 0,8% Ormianie.

Historia



Narodziny Rusi Pochodzenie i powstanie pierwszego państwa Słowian wschodnich.

Słowiańszczyzna wschodnia przed przybyciem Rusi

Ziemie wschodniej Europy między Bałtykiem a Morzem Czarnym zamieszkane były przed VIII w. przez rozproszone plemiona wschodniosłowiańskie. Ludność słowiańska trudniła się łowiectwem i rolnictwem, karczując lasy pod grunty orne. Plemiona zamieszkujące to terytorium, są znane przede wszystkim z kroniki Nestora - Powieść minionych lat, gdzie wymienia on następujące ludy wraz z miejscem ich zamieszkania: Polanie ? mieszkający nad Dnieprem, założyciele Kijowa, Drewlanie ? zamieszkujący bliżej nie określone lasy, również położone nad Dnieprem, Dregowicze ? żyjący między Prypecią a Dźwiną, Połoczanie ? zajmujący terytorium nad Dźwiną, Słowienie ? nad jeziorem Ilmień, Siewierzanie ? nad Desną, Semą i Sułą, Radymicze ? nad Sożą i Wiatycze, nad Oką, przy czym dwa ostatnie plemiona mają, według niego, wywodzić się z Lachów, czyli Słowian zachodnich, co potwierdzają odkrycia archeologiczne. Po za tym byli jeszcze Dulebowie nad Bugiem, Ulicze i Tywercy ? nad Dniestrem, Chorwaci - nad Dniestrem i Krywicze nad Dźwiną, Wołgą i Dnieprem. O ich ustroju nic nie wiemy, brak jest danych o jakichkolwiek książętach a także o wojnach przez te ludy toczonych (wiadomo jedynie o jakichś prześladowaniach Polan, przez Drewlan i innych sąsiadów). Późniejsze zdarzenia wskazują, że plemiona północne tworzyły luźną federację, wraz z sąsiednimi plemionami ugrofińskimi z centrum w okolicach jeziora Ilmeń.

Dań Chazarska

Większość tych ludów znajdowała się w strefie wpływów Kaganatu Chazarskiego i płaciło Chazarom daninę po srebrnej monecie i po wiewiórce od dymu[1]. Według Nestora daninę tę płacili: Polanie, Siewierzanie, Wiatycze i Radymicze, przy czym niektórzy naukowcy uważają, że plemion płacących dań było więcej, być może nawet w strefie wpływów kaganatu, znajdowała się, przez pewien czas, cała wschodnia Słowiańszczyzna[2].

Pojawienie się waregów

W początkach IX wieku, północne tereny przyszłej Rusi zaczęli infiltrować przybysze ze Skandynawii, wśród których najważniejszą rolę odgrywało plemię Rusów. W latach 30 tego wieku istniało już pierwsze państwo Rusów[3], którego lokalizacja jest jednak nieznana (przy czym najbardziej prawdopodobną wydają się okolice jeziora Ilmeń, skąd rozpoczęła się późniejsza ekspansja Rusów, według Nestora). Ich władca nosił chazarski tytuł chakanusa, stąd niektórzy uczeni wysuwają wniosek o ich uzależnieniu od Chazarów[4].

Wiadomo, że w roku 860 Rusowie podjęli niespodziewany atak na Konstantynopol. Poza tym o wczesnych Rusach, nic nie wiemy. Nestor pisze za to o jakichś nieokreślonych Waregach, którzy pod koniec lat pięćdziesiątych IX wieku ściągali daninę z północnych plemion słowiańskich i ugrofińskich: Słowian, Krywiczów, Mery, Wesów i Czudów. W roku 862 plemiona te wygnały owych waregów za morze, ale wobec walk wewnętrznych, postanowiły sprowadzić sobie kniazia spośród Rusi (przy czym wśród plemion przyzywających, spośród płacących wcześniej dań, nie ma Merów. Na to wezwanie przyszła do nich cała Ruś pod przywództwem Ruryka, który dał początek dynastii Rurykowiczów. Ruryk podporządkował sobie północne plemiona słowiańskie i rządził nimi z centrum w Nowogrodzie Wielkim[5] a inna grupa Rusów opanowała Kijów.

Ruś Kijowska

Po śmierci księcia Ruryka jego następca, (formalnie opiekun jego syna) Oleg Mądry (879 - 912) podporządkował sobie Kijów i uczynił z niego swoją stolicę od tego czasu można mówić o Rusi Kijowskiej.

Od początku swego istnienia Ruś Kijowska miała ożywione kontakty, głównie handlowe, z cesarstwem bizantyjskim, przy czym korzystne traktaty handlowe, wraz z daniną, były wymuszane przez Rusów kolejnymi napaściami na Konstantynopol w latach 907, 941, 944, 971, 1043. Księstwo szybko się rozrastało i powiększyło znacznie swe terytorium, zwłaszcza za panowania Światosława I (945-972), walczącego zwycięsko z Chazarami, Pieczyngami i Bułgarami. Zaś jego syn Włodzimierz I Wielki (980-1015) poślubił księżniczkę bizantyjską Annę, siostrę cesarza Bazylego II Bułgarobójcy, po czym w 988 r. dokonana została chrystianizacja Rusi przez greckich duchownych z Konstantynopola. Kijów stał się odtąd siedzibą metropolity i centrum religijnym Rusi, wcześniej w 860 i 955 Rusowie na krótko przyjmowali chrześcijaństwo, jednak szybko powracali do pogańskich wierzeń. Oprócz wiary chrześcijańskiej Rusini przejęli również z Bizancjum zasady powiązania religii i władzy, natomiast zastosowali własny, nieco odmienny, porządek liturgiczny.

Za panowania księcia Jarosława Mądrego (1019-1054) jego wojska w wyprawach wojennych docierały na Mazowsze, Litwę i ziemie Estów (Estonię). Książę dbał o rozwój miast, rozwijała się bujnie kultura chrześcijańska, głównie piśmiennictwo w języku starocerkiewnym, wybudowany został sobór Sofijski w Kijowie. Jarosław podzielił w testamencie państwo między swych synów przy zachowaniu senioratu. Za panowania tego władcy sprowadzono ostatnią drużynę wareską ze Skandynawii, po czym odrębność Rusów i podległych im Słowian szybko zanikła i obie grupy stanowiły już jeden lud.

Rozbicie dzielnicowe Rusi (1054-XIV wiek)

* Iziasław I

* Połowcy

* Włodzimierz II Monomach

* Aleksander Newski

Wielkie Księstwo Włodzimierskie (1157-1389)

* Andrzej I Bogolubski 1157-1174 (syn Jerzego I Dołgorukiego, wielkiego księcia kijowskiego, książę włodzimiersko-suzdalski 1157)
* Michał I Rurykowicz 1174-1176
* Wsiewołod III Wielkie Gniazdo 1176-1212 (wielki książę od 1195)
Podboje Czyngis-chana (1203-1260)
Podbój księstw ruskich przez Mongołów Złotej Ordy.
Księstwo Moskiewskie (1263-1340) [edytuj]
Uzależnienie od mongolskiej Złotej Ordy
* Daniel Rurykowicz (1263-1303) (syn Aleksandra I Newskiego, księcia włodzimierskiego, książę moskiewski od ok. 1263)
* Jerzy Rurykowicz (1303-1325)
* Iwan Kalita (1325-1340)

Wielkie Księstwo Moskiewskie (1340-1500)

Wielkie Księstwo Moskiewskie - istniało w latach 1340-1547.

W 1340 Księstwo Moskiewskie przekształciło się w Wielkie Księstwo Moskiewskie. Poczynając od Iwana I Kality, władcy księstwa zapoczątkowali długotrwały proces jednoczenia księstw wschodnioruskich, dokonywany w drodze dobrowolnych fuzji, bądź podbojów. Księstwo Moskiewskie, jako pierwsze, podjęło też walkę z dominacją mongolską. Pierwsze duże zwycięstwo nad Tatarami odniosły wojska ruskie, pod wodzą Dymitra Dońskiego, w 1380 r. w bitwie na Kulikowym Polu nad Donem.

Dzieło zjednoczenia kontynuował intensywnie książę Iwan III Srogi, przyłączając do swej domeny księstwa Tweru i Nowogrodu. W 1472 r. poślubił on bratanicę ostatniego cesarza bizantyjskiego Paleologa, w związku z czym, wobec upadku cesarstwa bizantyjskiego, uważał się potem za dziedzica całego Kościoła Prawosławnego. Iwan III uniezależnił się też całkowicie od dominacji tatarskiej Złotej Ordy (1480). Przestał mianowicie płacić podatki lenne chanowi tatarskiemu, a następnie odparł kilka jego odwetowych wypraw. Złota Orda upadła zresztą ostatecznie w 1502, pobita przez krymskich Tatarów.

Przez cały czas istnienia Księstwa Wielkomoskiewskiego panowali w nim książęta dynastii Rurykowiczów. Byli to: Siemion Dumny (1340-1353), Iwan II Piękny (1353-1359), Dymitr Doński (1359-1389), Wasyl I (1389-1425), Wasyl II Ślepy (1425-1462) i Iwan III Srogi (1462-1505). Za Iwana III księstwo powiększone zostało o księstwa Jarosławskie oraz Nowogrodzkie i stało się jednolitym państwem narodowym, została rozbudowana Moskwa, jako stolica, a także Kreml moskiewski, jako rezydencja władcy. Równocześnie państwo zaczęto nazywać grecką nazwą Rusi: Rossija - Rosja. Formalnie istniało do 1547, kiedy to wielki książę moskiewski Iwan IV Groźny przybrał tytuł cara Rosji.

Uwolnienie Rusi spod panowania Złotej Ordy.

Książęta:
* Siemion Dumny (1340-1353)
* Iwan II Piękny (1353-1359)
* Dymitr Doński (1359-1389)
* Wasyl I Rurykowicz (1389-1425)
* Wasyl II Ślepy (1425-1462)
* Iwan III Srogi (1462-1505)

Rosja w XVI wieku

Próba dojścia do Bałtyku, wchłonięcie Chanatów tatarsko-mongolskich

Władcy:
* Wasyl III Rurykowicz (1505-1533)
* Iwan IV Groźny (1533-1584), od 1547 car Rosji
* Fiodor I Rurykowicz (1584-1598)

Rosja w XVII wieku

Czasy wielkiej smuty, wojen ze Szwecją, Polską i Turcją, ekspansja kolonialna w północnej Azji - Syberia.

* Borys Godunow (1598-1605)

* Wielka smuta (1605-1613) o Fiodor II Godunow (1605) o Dimitr Samozwaniec I (1605-1606) o Wasyl IV Szujski (1606-1610) o Władysław IV Waza (1610-1613)

Dynastia Romanowów
* Michał I Romanow (1613-1645)
* Aleksy I Romanow (1645-1675)
* Fiodor III Romanow (1676-1682)
* Iwan V Romanow (1682-1696)
* Zofia Romanow (1682-1689)
* Piotr I Wielki (1682-1725)
o Wielka wojna północna

Rosja w XVIII wieku

Rosja w XVIII wieku - po pokonaniu w serii wojen Szwecji i Turcji i po zamienieniu Rzeczypospolitej w rosyjski protektorat Rosja stała się potęgą światową.

* Piotr I Wielki (1685-1721) - stworzył z Rosji nowoczesne mocarstwo.
o III wojna północna (1700-1721) - ekspansja Rosji w kierunku Morza Bałtyckiego, która po wygraniu wojny północnej ze Szwecją zagarnia Ingrię, Estonię oraz Karelię.
* Katarzyna I (1725-1727) - dbała tylko o własny dwór.
* Piotr II Aleksiejewicz (1727-1730) - car-chłopiec.
* Anna Iwanowna (1730-1740) - otoczyła się doradcami niemieckimi.
* Iwan VI Antonowicz (1740-1741) - car-niemowlę
* Elżbieta Piotrowna (1741-1762) - przywileje dla szlachty bojarskiej.
* Piotr III Romanow (1763) - kochał Prusy, nienawidził Rosji.
* Katarzyna II Wielka (1762-1796) - dalsza ekspansja w kierunku Morza Czarnego
o konfederacja barska (1768-1773) - stłumiona przez wojska rosyjskie
o V wojna rosyjsko-turecka (1768-1774)
o rozbiory Rzeczypospolitej Polskiej (1772, 1793, 1795)
o wojna rosyjsko-szwedzka (1788-1790)
o wojna polsko-rosyjska 1792
o insurekcja kościuszkowska
* Paweł I (1796-1801) - interwencja przeciwko rewolucyjnej Francji.

Rosja w XIX wieku

Umocnienie absolutyzmu carskiego w imperium.

* Aleksander I Romanow (1801-1825)
o kongres wiedeński (1815)
* Mikołaj I Romanow (1825-1855)
o Wojna krymska
* Aleksander II Romanow (1855-1881)
* Aleksander III Romanow (1881-1894)
* Mikołaj II Romanow (1894-1917)
o Rosja za Mikołaja II (1894-1917)
* Michał II Romanow (1917) - ostatni car Rosji

Rosja w XX wieku

I wojna światowa, obalenie caratu, rewolucja październikowa, wojna domowa, powstanie ZSRR, II wojna światowa, zimna wojna, rozpad i upadek ZSRR, demokratyzacja Rosji.

* wojna rosyjsko-japońska
* rewolucja 1905 roku
* I wojna światowa
* rewolucja lutowa 1917
* rewolucja październikowa 1917
* ZSRR
* Federacja Rosyjska o Borys Jelcyn + I wojna czeczeńska 1994-1996 o Władimir Putin + II wojna czeczeńska

Rosja w XXI wieku



* Władimir Putin o II wojna czeczeńska + atak zbrojny na szkołę w Biesłanie

Gospodarka

Ze względu na olbrzymie terytorium, liczbę ludności oraz ogromne zasoby naturalne Rosja należy do większych gospodarek świata. Pod względem całości PKB liczonego według parytetu siły nabywczej zajmuje dziewiąte miejsce na świecie, a w cenach bezwzględnych dwunaste. Pod względem PKB per capita w obu kategoriach zajmuje 59. miejsce.

PKB, inflacja, bezrobocie [edytuj]

* Produkt krajowy brutto (2006): 1.72 bln USD
* PKB na 1 mieszkańca (2004): 12.100 USD (Polska: 14.100 USD)
* Wzrost PKB (I kwartał 2007): 6,6% (Polska 7,4%)
* Struktura PKB (2006) o rolnictwo: 5,3% (Polska: 4,8%) o przemysł: 36,6% (Polska: 31,2%) o usługi: 58,2% (Polska: 64%)
* Inflacja (2004): 9,8% (Polska: 1,2%)
* Bezrobocie (2006): 6,6% (Polska: 12,2%)
* Ludność poniżej minimum egzystencji (2006): 17,9% (Polska: 13,1%)

Import, eksport

Rosyjskimi towarami eksportowymi są: ropa naftowa, gaz ziemny, rudy żelaza i innych metali, drewno, węgiel kamienny, produkty rolnicze, stal i żelazo, broń, maszyny. Główne kierunki eksportu: Holandia, Niemcy, Włochy, Chiny, Ukraina, Turcja, Szwajcaria,Białoruś, USA. Partnerzy importowi: Niemcy, Ukraina, ChRL, Japonia, Białoruś, USA, Włochy, Korea Południowa, Francja. W 2004 wartość eksportu (183,2 mld USD) była prawie dwukrotnie większa od importu (94,8 mld USD) [10]. Według SIPRI, Rosja jest największym na świecie eksporterem ciężkiej broni konwencjonalnej[11]. Ropa, gaz, metale i drewno stanowią ponad 80% eksportu, co powoduje dużą wrażliwość rosyjskiej gospodarki na wahania światowych cen surowców [12].

Inne informacje

Wyjątkowo wysokie ceny surowców w 2004 (np. cena ropy marki Urals w styczniu 2005 była prawie 2,5-krotnie wyższa, niż przed trzema laty) spowodowały wzrost dochodów budżetu. Powstała nadwyżka budżetowa (ponad 4% PKB; planowano 0,5%). Dzięki temu środki zgromadzone w Funduszu Stabilizacyjnym przekroczyły na koniec 2004 r. 18 mld USD, co pozwoliło na przedterminową spłatę długu wobec Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Trwają rozmowy o przedterminowej spłacie długu wobec Klubu Paryskiego[13]. W 2005 w przetargach o koncesje na wydobywanie nośników energii i metali strategicznych mogą uczestniczyć jedynie firmy, w których przynajmniej 51% będzie stanowił kapitał rosyjski.

Literatura

Rosyjska literatura w języku rosyjskim zaczęła się rozwijać pod koniec XVIII wieku. Ważni pisarze i poeci rosyjscy to Aleksander Puszkin, Fiodor Dostojewski, Lew Tołstoj, Michaił Bułhakow, Maksim Gorki.